Nasza przygoda z projektem - Przywróćmy pamięć, razem żyliśmy przez wieki - śladami społeczności żyd
data dodania: poniedziałek 21 czerwca 2021
Nasza przygoda z projektem - Przywróćmy pamięć, razem żyliśmy przez wieki - śladami społeczności żydowskiej we Wrześni.
Współczesny świat niesie ze sobą mnóstwo nowych wyzwań. Szczególnie tych związanych z nowoczesnymi technologiami. Proces kształtowania społeczeństwa informacyjnego bardzo silnie wiąże się ze zmianami w edukacji. Nie tylko dotyczą one otwarcia na innowacje , ale przede wszystkim twórczego przetwarzania i przemiany pozyskanych informacji w wiedzę. Dlatego szkoła powinna być miejscem wspierania pasji uczniów, rozwoju kreatywności , pobudzania wyobraźni oraz realizacji uzdolnień. I właśnie z tych powodów nasza szkoła przystąpiła do projektu „Cyfrowa Szkoła Wielkopolska@2020”. Od września 2020 roku uczestniczymy w podprojekcie Akademia Kształcenia Wyprzedzającego – klasy technikum. Projekt realizowany jest przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego oraz Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020, a jego głównym celem jest podniesienie kompetencji nauczycieli oraz uczniów z 600 wielkopolskich szkół prowadzących kształcenie ogólne na poziomie podstawowym i ponadpodstawowym.
Pod koniec października 2020 roku ukształtował się zespół projektowy , w skład którego wchodzili uczniowie klasy trzeciej technikum weterynaryjnego - Oliwia Jankowiak, Oliwia Wygoda, Lidia Zdunek , Hubert Dyl, Kacper Duszczak, Jan Stokowski, Stefan Karpiński, Kajetan Stochaj. Szkolnym koordynatorem projektu była pani Aneta Opielska.
Niestety w wyniku sytuacji spowodowanej przez pandemię, rozpoczęliśmy pracę w systemie zdalnym i kontynuowaliśmy ją do maja 2021 roku. Od listopada 2020 roku rozpoczęła się faza organizacyjna projektu. Uczniowie uczestniczyli w zajęciach systematycznie i pracowali bardzo aktywnie. Efektem były dyskusje dotyczące ustalenia tematu projektu. Poprzez wirtualny spacer po Wrześni dostrzegliśmy bardzo wiele śladów przeszłości. To świadczyło o bogactwie krajobrazu kulturowego naszego miasta. Stąd pomysł, żeby zainteresować się śladami społeczności żydowskiej we Wrześni. Odszukać te miejsca gdzie razem żyliśmy przez wieki. Bo przecież jak pisze Robert Szuchta w swojej książce „ 1000 lat historii Żydów polskich”
„Nie ma historii Żydów bez historii Polski, tak jak i nie ma historii Polski bez historii Żydów polskich. Ani my, Polacy, ani współcześni Żydzi nie zrozumiemy własnej historii, jeśli nie poznamy historii polskich Żydów. To awers i rewers tej samej monety. „
Ostatecznie uzgodniliśmy temat projektu– Przywróćmy pamięć, razem żyliśmy przez wieki – śladami społeczności żydowskiej we Wrześni. Poprzez szerszy kontekst relacji polsko-żydowskich staraliśmy się odczytać i zrozumieć historyczno-kulturowe znaczenie obiektów w przestrzeni . Zwłaszcza , że części z nich już nie ma w formie materialnej i powinny pozostać w świadomości historycznej społeczności lokalnej. Pod koniec listopada 2020 roku rozpoczęliśmy fazę przygotowawczą projektu. Podczas zajęć w formie zdalnej dotarliśmy do materiałów w środowisku cyfrowym- Wirtualny Sztetl oraz strona internetowa Gminy wyznaniowej żydowskiej w Poznaniu. Następnie już w grudniu 2020 roku obejrzeliśmy film dokumentalny – „Wielokulturowość Wielkopolski ‘’ Początki osadnictwa ludności żydowskiej we Wrześni - udokumentowane z 1460 i 1528 roku. Następnie prześledziliśmy wydarzenia do końca XVI wieku, kiedy Żydzi wrzesińscy stanowili trzecie pod względem liczebności skupisko w województwie kaliskim. Wykorzystując mapy google odnaleźliśmy miejsca, gdzie powstały -drewniana synagoga (1710 rok) między dzisiejszymi ulicami Fabryczną, Ratuszową i Jana Pawła II oraz cmentarz żydowski - między ulicami Fabryczną, Staszica i Szkolną. Głównymi zajęciami Żydów we Wrześni był handel i rzemiosło. Posiadali również większość domów.
W 1821 we Wrześni urodził się Louis Lewandowski ( od 2009 roku przypomina o tym tablica nieopodal domu).W wieku 12 lat opuścił rodzinę i przeniósł się do Berlina. To właśnie tam rozwijała się jego kariera muzyczna. Został pierwszym Żydem zapisanym do Akademii Sztuk - niestety jej nie ukończył. Dopiero później skomponował wiele utworów muzyki synagogalnej. Podczas zajęć projektowych wysłuchaliśmy kilku utworów Louisa Lewandowskiego ( jego muzyka wprowadza nas w klimat kultury społeczności żydowskiej we Wrześni w końcowym filmie).
Louis Lewandowski( 1821-1894)
Do szkoły w lutym 2021 roku dotarł sprzęt komputerowy (tablety, aparat fotograficzny i laptop) ,który będzie służył do realizacji projektu. Podczas zajęć projektowych na mapie odszukaliśmy obszar między ulicami Poznańską (obecnie Jana Pawła II), Ratuszową i Fabryczną gdzie koncentrowało się życie gminy żydowskiej . Kiedy spłonęła drewniana synagoga w 1873 roku dwa lata później rozpoczęła się odbudowa. Niestety nie zachowało się zbyt wiele informacji . Wiadomo, że wnętrze odznaczało się prostotą i skromnością. W latach 30 XX wieku bożnica była zaniedbana - mury obdrapane, a okna zabite deskami. Ciekawa historia dotyczy również cmentarza, który został przeniesiony na dwie morgi ziemi przy ulicy Strzałkowskiej ( dawna ulica Słowackiego). Ciekawe opisy dotyczyły uboju rytualnego zwierząt we Wrześni. Od 1932 roku gmina żydowska uległa reorganizacji i Września należała już do gminy z siedzibą w Gnieźnie.
Tablica upamiętniająca miejsce, w którym stała synagoga.
Dzieje społeczności żydowskiej w czasie II wojny światowej również we Wrześni były niezwykle dramatyczne. W Wielkopolsce Żydów zmuszano do ciężkiej pracy, zakaz swobodnego przemieszczania się, byli wywłaszczani i zmuszani do noszenia opaski z gwiazdą Dawida na ramieniu. Do października 1939 roku Żydzi mieszkający we Wrześni zostali z miasta wywiezieni. Głównie osadzeni w Forcie VII w Poznaniu i zamordowani. Niezwykle ciekawe były losy synagogi we Wrześni. Najpierw Niemcy utworzyli tam areszt policyjny, następnie zdecydowali o rozebraniu części i budowie miejskiego kina. Ostatecznie w listopadzie 1943 roku wysadzono resztę murów synagogi. Uczniowie przygotowali informacje dotyczące cmentarza żydowskiego przy ulicy Słowackiego. Podczas okupacji został on zniszczony. Nagrobki wywieziono i użyto jako materiałów budowlanych. Dzisiaj znajduje się tam osiedle mieszkaniowe. Ciekawa historia dotyczy również odnalezionej podczas remontu wrzesińskiego Liceum Ogólnokształcącego Tory. Nie jest ona kompletna. Najprawdopodobniej została tam ukryta przed całkowitym zniszczeniem. W związku z decyzją władz niemieckich o modernizacji szlaku kolejowego z zachodu na wschód III Rzeszy utworzono trzy obozy budowlane dla ludności żydowskiej : w Nekli , Otocznej i Wrześni. Oliwia Wygoda przedstawiła dramatyczne warunki życia obozowego na podstawie pamiętników Żydów i Polaków. Obozy we Wrześni i Otocznej zlikwidowano w listopadzie 1943 roku. Po wojnie w 1955 roku szczątki wszystkich ofiar z obozów z Nekli, Wrześni i Otocznej zostały ekshumowane i pogrzebane na cmentarzu komunalnym na Junikowie w Poznaniu.
Niezwykle ciekawe były informacje związane z kilkoma kamienicami, których właścicielami byli Żydzi. Wybudowane zostały na przełomie XIX i XX wieku. Na parterze znajdowały się sklepy.
Rynek we Wrześni wczoraj i dziś
Lidia przygotowała 3 piosenki żydowskie we własnej interpretacji. Nagrania wykonała w profesjonalnym studiu muzycznym Wrzesińskiego Ośrodka Kultury ( 30 kwietnia 2021r.).
Piosenka - Miasteczko Bełz https://p.csw2020.com.pl/api/resources/content/file-ce2c87c8-0328-4740-acdf-c623886ae201
Piosenka – Bubliczki https://p.csw2020.com.pl/api/resources/content/file-e74ceb9d-b576-45aa-b0f6-ba803d4e1b9e
Piosenka - Rebeka https://p.csw2020.com.pl/api/resources/content/file-ed7161c1-6b9f-4f1c-b954-79ae9a7922da
W maju rozpoczęliśmy fazę realizacyjną projektu. Podczas spotkania w formie zdalnej dyskutowaliśmy nad poszczególnymi fragmentami filmu. Często wykorzystywaliśmy "burzę mózgów", żeby wprowadzać ciekawe rozwiązania. Połączenie tekstu, nagranych filmików , zdjęć , piosenek przepięknie zaśpiewanych przez Lidię oraz muzyki Luisa Lewandowskiego to sprawa niezwykle trudna. Wersja robocza powstała. Pracujemy dalej - rodzą się kolejne pomysły. Jan i Hubert porządkują materiały i tworzą pierwsze fragmenty filmu.
O godzinie 9:00 11 maja 2021 roku spotkaliśmy się na parkingu naszej szkoły. Nareszcie piękna , słoneczna pogoda. Zachowując wszystkie procedury bezpieczeństwa, które obowiązują w okresie pandemii COVID-19 udaliśmy się w stronę centrum Wrześni.
Wyznaczyliśmy miejsca , które bardzo silnie wiążą się z historią społeczności żydowskiej we Wrześni, ale niestety nie przetrwały w formie materialnej do dnia dzisiejszego. Stąd nasze zadanie- uchronić te miejsca od zapomnienia .Uczniowie wcielali się w niezwykle trudne role przewodników. Wędrowaliśmy ulicami - Fabryczną, Warszawską, Jana Pawła II, Szkolną . Dotarliśmy również na rynek wrzesiński będący centrum życia społeczności żydowskiej zwłaszcza w XVIII i XIX wieku.
Dzięki współpracy z Panem Sebastianem Mazurkiewiczem - dyrektorem Muzeum Regionalnego imienia Dzieci Wrzesińskich mogliśmy posłuchać informacji dotyczących społeczności żydowskiej, a przede wszystkim zobaczyć i sfotografować źródła historyczne Jest ich niewiele - jedna dobrze zachowana macewa, druga zdecydowanie gorzej , portrety Luisa Lewandowskiego oraz kilka pamiątek - mieszczą się na jednej półce. Miejsca do których powracaliśmy w naszej wędrówce historycznej to - Synagoga, cmentarz, miejsce gdzie urodził się Luis Lewandowski, kamieniczki i tablica na rynku, szkoła żydowska oraz tablica upamiętniająca żydowski obóz pracy. Hubert wykonał zdjęcia zachowanego domu żydowskiego przy ulicy Warszawskiej oraz bramy przy ulicy Miłosławskiej.
Podczas spotkania w formie zdalnej w maju dyskutowaliśmy nad poszczególnymi fragmentami filmu. Często wykorzystywaliśmy "burzę mózgów", żeby wprowadzać ciekawe rozwiązania. Połączenie tekstu, nagranych filmików , zdjęć , piosenek przepięknie zaśpiewanych przez Lidię oraz muzyki Luisa Lewandowskiego to sprawa niezwykle trudna. Wersja robocza powstała. Pracujemy dalej - rodzą się kolejne pomysły. Jan i Hubert porządkują materiały i tworzą pierwsze fragmenty filmu.
Jan i Hubert opracowali kolejną wersję końcowego filmu. Dyskutowaliśmy nad wstępem oraz zakończeniem. Przygotowanie napisów w miejscach gdzie dźwięk był gorszej jakości. Zmiany dotyczące wykorzystania utworów zaśpiewanych przez Lidkę. Trwają ostatnie poprawki. Nareszcie możemy spotkać się stacjonarnie .
Końcowa etap projektu to faza wdrożeniowa – aplikacja materiału na platformę Cyfrowa Szkoła Wielkopolska @2020.
Za nami 7 miesięcy wytężonej pracy, pełna mobilizacja zespołu do wspólnego organizowania czasu pracy nad projektem. Częste spory i wyczerpujące dyskusje, które budowały jednak bliskie i w konsekwencji serdeczne relacje. Poznaliśmy również siebie nawzajem – swoje zdolności , zainteresowania i możliwości. Rozwijaliśmy nowe umiejętności komunikacyjne w przestrzeni wirtualnej oraz w ostatnim etapie stacjonarnej.
Zapraszamy na końcowy efekt naszej pracy – film.
https://drive.google.com/file/d/1jK3z3a1G95Qk85cWvWOnZuPjG4xmKiIy/view?usp=drivesdk
