facebook youtube
Obecnie znajdujesz się: Aktualności
Dzień Podziemnego Państwa Polskiego

Dzień Podziemnego Państwa Polskiego

data dodania: środa 22 września 2021

82 lata temu, w nocy z 26 na 27 września 1939 r., w oblężonej Warszawie, powołano do życia Służbę Zwycięstwu Polski. Zadaniem tej konspiracyjnej organizacji wojskowej była walka z okupantem.

Tak powstał zalążek Polskiego Państwa Podziemnego, które było ewenementem w skali okupowanej Europy. Nigdzie nie powstały tak rozbudowane struktury administracyjne i wojskowe, cieszące się akceptacją większości społeczeństwa. Dowódca SZP wspominał, że od pierwszego dnia konspiracji przystąpiono do rozbudowy struktur SPZ na wszystkich szczeblach.

Dwa miesiące później przekształcono ją w Związek Walki Zbrojnej – listopad 1939, a następnie rozkazem Naczelnego Wodza z 14 lutego 1942 roku w Armię Krajową. Wraz z rządem na uchodźstwie tworzyły one Polskie Państwo Podziemne, którego pierwowzorem była organizacja państwa podziemnego z czasów powstania styczniowego.  Pod koniec 1944 r. Armia Krajowa liczyła około 400 tysięcy żołnierzy.

Głównym zadaniem AK było przygotowanie powstania w momencie załamania się Niemiec. Podziemny przemysł zbrojeniowy produkował materiały wybuchowe, pistolety maszynowe, granaty, miny, butelki samozapalające oraz tysiące sztuk amunicji. AK w broń i materiały konieczne do prowadzenia działań bojowych była również zaopatrywana dzięki zrzutom lotniczym. Istotnym elementem działalności AK był wywiad i kontrwywiad. Do największych sukcesów podziemia wojskowego należało między innymi zlokalizowanie produkcji niemieckich pocisków rakietowych V1. 


 

W ciężkiej okupacyjnej rzeczywistości Państwo Podziemne z powodzeniem przejęło wszystkie obowiązującego go funkcje. Przedstawiciele Stronnictwa Ludowego, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Narodowego oraz Stronnictwa Pracy tworzyli podziemny parlament. W latach 1940-43 zwany Politycznym Komitetem Porozumiewawczym, przekształconym w Krajową Radę Polityczną, a w 1944 roku w Radę Jedności Narodowej. Powołany został Delegat Rządu na Kraj, który kierował zakonspirowanym aparatem administracji cywilnej na szczeblu centralnym, w województwach i powiatach. Do lipca 1944 roku powstało 18 departamentów, które organizowały zakazane przez okupantów dziedziny życia. 

 

Wobec zamknięcia przez okupanta szkół średnich i wyższych rozwinięto sieć tajnego nauczania. Według obliczeń w 1944 roku na poziomie podstawowym uczyło się 1,5 miliona dzieci, w tajnych szkołach średnich 100 tysięcy uczniów, w na poziomie wyższym około 10 tysięcy studentów. W tajnych drukarniach wydawano prasę, literaturę i podręczniki. W czasie okupacji ukazywało się ponad 1500 tytułów prasowych. Pod koniec wojny wychodziło jednocześnie ponad 600. Od listopada 1939 roku wydawano Biuletyn Informacyjny, redagowany przez Aleksandra Kamińskiego pismo, wydawane było w 1944 roku w 40 tysiącach egzemplarzy.
 

Organizowano konspiracyjne koncerty, przedstawienia teatralne, wieczory autorskie i wykłady naukowe. Działalności opiekuńcza przejawiała się w organizowaniu stypendiów, zapomóg i posiłków dla potrzebujących. Przy czym korzystano tu z pomocy jawnie działających organizacji, takich jak Czerwony Krzyż i Rada Główna Opiekuńcza. Departamenty Delegatury prowadziły również studia przygotowujące rozwój i rozbudowę Polski po odzyskaniu niepodległości. Opracowane zostały między innymi plany repolonizacji odzyskanych Ziem Zachodnich i Północnych, czy też reformy rolnej. Wymiarem sprawiedliwości i upowszechnianiem zasad zachowania się pod okupacją zajmowało się Kierownictwo Walki Cywilnej. Tajne rozprawy prowadzone były przez sędziów, a oskarżonemu przysługiwał obrońca. Za kolaborację z okupantem, w zależności od ciężaru gatunkowego karano bojkotem, upomnieniem, chłostą i wreszcie śmiercią.
 

Do walki bieżącej powołano w 1940 roku Związek Odwetu, a poza granicami Rzeczpospolitej na zapleczu frontu wschodniego, utworzono w 1941 roku organizację dywersyjną Wachlarz. W końcu 1942 roku z połączenia tych formacji powstało Kierownictwo Dywersji – Kedyw pod komendą płk. Emila Fieldorfa ps. "Nil". W powiązaniu z AK działała podziemna organizacja Związku Harcerstwa Polskiego - Szare Szeregi, której starsi członkowie, przeszkoleni wojskowo brali udział akcjach bojowych Kedywu. Do najsłynniejszych należy przeprowadzona w 1943 roku akcja pod Arsenałem. Armię Krajową wspomagali także tzw. Cichociemni, wyselekcjonowani żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, z których 316 po specjalnym przeszkoleniu przerzucono drogą lotniczą do kraju. W 1944 roku Armia Krajowa liczyła około 380 tysięcy członków, z których pod broń udało się postawić 110 tysięcy. Podczas wojny w walce, więzieniach i obozach zginęło około 60 tysięcy żołnierzy AK. Od maja 1944 do maja 1945 do obozów sowieckich wywieziono ponad 30 tys. akowców, z których niemal połowa zaginęła bez śladu. W latach 1945-55 w ramach represji komunistycznego Urzędu Bezpieczeństwa aresztowano ich około 40 tysięcy.
 

11 września 1998 roku Sejm RP ustanowił 27 września Dniem Polskiego Państwa Podziemnego. Tego samego roku odbyły się pierwsze obchody święta.

W uchwale posłowie podkreślili, że Sejm Rzeczpospolitej

"wyraża szczególną wdzięczność i szacunek twórcom, ofiarnym działaczom podziemnych struktur państwa polskiego, a także tym wszystkim, którzy w wyjątkowo trudnych warunkach, z narażeniem życia walczyli o niepodległość Ojczyzny".

 

Zespół Szkół Technicznych
i Ogólnokształcących
im. gen. dr. Romana Abrahama
we Wrześni
ul. Kaliska 2a, tel. (61) 43-60-515 fax (61) 43-60-829,
e-mail: sekretariat@zstio-wrzesnia.pl
internet: www.zstio-wrzesnia.pl
Sekretariat czynny od poniedziałku do piątku
w godz. 7.00-15.00
© Copyright 2018 www.zstio-wrzesnia.pl All Rights Reserved
Projekt i wykonanie: HEDRYCH.pl